Majowe spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki w Rytlu

23 maja 2023r. (środa) Klubowicze Dyskusyjnego Klubu Książki w Rytlu spotkali się w celu omówienia książki Leopolda Tyrmanda „Filip”

Leopold Tyrmand - autor książki „Filip”- to polski pisarz i prozaista. Urodził się w 1920 roku w Warszawie , zmarł zaś w wieku 65 lat na atak serca na Florydzie.

Przez rok studiował we Francji na Wydziale Architektury. Po wybuchu wojny i aresztowaniu przez NKWD, a następnie ucieczce Tyrmand zdobywa dokumenty na nazwisko obywatela francuskiego i zgłasza się dobrowolnie na roboty do Niemiec, gdzie w III Rzeszy pracuje m.in. jako kelner.

Po wojnie Leopold Tyrmand wraca do Warszawy i zaczyna publikować - najpierw jako dziennikarz, a potem jako autor m.in. książki Zły - do czasu gdy cenzura nie pozwala wydać niektórych jego książek. W 1965 roku emigruje do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczyna współpracę z tygodnikiem The New Yorker.

Jego najbardziej znane dzieła to książka Zły oraz Dzienniki 1954 ( wydane po raz pierwszy prawie 30 lat później).

Powieść „Filip” Tyrmanda po raz pierwszy ukazała się w 1961 roku, pocięta zresztą niemiłosiernie przez cenzurę komunistyczną. To oparte na autobiograficznych wątkach dzieło sam autor nazywał „syntezą najważniejszych spraw swojego życia”. Dla peerelowskich władz rzecz była jednak trudna do zaakceptowania ze względu na niejednoznaczny, to znaczy „niebohaterski”, obraz wojny.

Po ponad sześćdziesięciu latach doczekaliśmy się również ekranizacji powieści pozbawionej zbędnego patosu i martyrologii. „Filip” – polski dramat filmowy z 2022 roku w reżyserii Michała Kwiecińskiego, który zrealizowano według scenariusza na kanwie powieści Leopolda Tyrmanda pod tym samym tytułem. Reżyser przedstawił obraz z szerokim oddechem, bez chwili nudy, przestoju, jednocześnie poruszający i dramatyczny.

Autor w opowieści opowiada o losach młodego Polaka, którego wojenne drogi wiodą do Frankfurtu nad Menem, gdzie pracuje w jednym z hoteli jako kelner, w grupie młodzieży pochodzącej z krajów okupowanych przez Niemcy. W tym wrogim świecie odnajduje całkiem niespodziewanych sojuszników. Są nimi wszyscy, których dosięgła wspólna wojenna mitologia. Także młodzi Niemcy. Filip cicha walką spełnia swój obowiązek patriotyczny, okrada klientów z kartek żywnościowych, podjada potrawy przyszykowane dla klientów i kiedy tylko jest sposobność bierze najlepsze wina dla siebie. Z zamiłowaniem słucha angielskich radiostacji. Przełomowy moment dla Filipa to poznanie pewnej Niemki, w której zakochuje się bez pamięci. Wraz z nią przeżywa rozterki tamtych lat, zakazaną miłość, chwile grozy, przesłuchanie na gestapo, bombardowanie niemieckich miast przez aliantów. Tyrmand w swojej powieści ukazuje całą plejadę postaci, gdzie każda jest zupełnie inna, ma swój niepowtarzalny charakter oraz jest bardzo silną indywidualnością o swoim zdaniu.

Klubowicze uznali kolejną książkę Leopolda Tyrmanda za wybornie skonstruowaną powieść, prawie na równi ze „Złym”, którego również omawialiśmy kilka lat wcześniej. Wiele wątków przypominało nam nieco „Zaklęte rewiry” Henryka Worcela (zachowania kelnerów, ciekawostki w rodzaju „komu i za co napluć do zupy”). W trakcie czytania dowiadujemy się o losie człowieka nieprzeciętnego, którego młodość została naznaczona przez okupację, politykę i emigrację.

Książka nie jest łatwym w odbiorze kawałkiem literatury, czytanie spowalniają dość długie opisy niektórych miejsc i sytuacji, a także rozbudowane przemyślenia i monologi wewnętrze Filipa.

Sama postać Filipa uzmysławia nam, że wojny w naszym kręgu cywilizacyjnym nigdy nie przeminęły. Dziś krwawi Ukraina. Nasuwają się pytania: Co przyjdzie? Co jeszcze nas czeka? Ale my mamy nadzieję, że jednak dobro ma większą siłę niż zło.

Zachęcamy do lektury miłośników literatury Leopolda Tyrmanda opartej na elementach biografii autora z czasów wojny na terenie Niemiec oraz zapoznaniem się z bohaterami tak wspaniałej powieści.

Kolejne spotkanie zaplanowaliśmy 22 czerwca na godzinę 16:30 podczas którego dyskutować będziemy na temat książki „To przez ten wiatr” Jakuba Nowaka